ارتباط بین تغذیه و رشد پیش از شیرگیری گوساله ها با عملکردهای تولیدمثلی آن ها در آینده (۱)

۱ دقیقه خواندن

میزان سودآوري در گله‌های گاو شیري به میزان زیادي به عملکرد تولیدمثلي و طول عمر مفید گله بستگي دارد. ناباروری یکی از دلایل اصلی حذف زودرس گاوهای شیری بوده که تقریباً یک‌سوم حذف زودرس در گله را به خود اختصاص می‌دهد (ویتاکر و همکاران، ۲۰۰۰). ازآنجایی‌که هزینه‌های مرتبط با پرورش تلیسه‌های جایگزین حدود ۲۰ درصد کل هزینه‌های توليد است، توانایی تلیسه‌های جایگزین برای رسیدن به بلوغ، داشتن چرخه تولیدمثلی طبیعی، آبستنی در زمان دلخواه، حفظ دوره بارداری، زایمان طبیعی و در ادامه شروع اولین شیردهی موارد مهمی هستند که در گله باید موردتوجه قرار بگیرند (ولازکوئیز و همکاران، ۲۰۰۸). راندمان باروری در تلیسه‌ها تحت تأثیر گیرایی، سن آبستنی و در نتیجه سن اولین زایمان (AFC) قرار می‌گیرد (کورآ و همکاران، ۱۹۸۸). در واقع سن اولین زایمان یک عامل مهم تعیین‌کننده طول دوره غیر تولیدی بوده و بر باروری و بهره‌وری آینده گله تأثیرگذار است (ایوانز و همکاران، ۲۰۰۶). با توجه به اینکه طول دوره آبستنی ثابت است، سن اولین زایمان  به سن اولین تلقیح بستگی دارد. تصمیم‌گیری در مورد اینکه چه زمانی اولین تلقیح انجام شود عمدتاً یک موضوع مدیریتی است. این مسئله معمولاً به‌طور عمده بر پایه سن تلیسه استوار است، اما در مزارع تجاری، معمولاً تصمیم‌گیری برای زمان اولین تلقیح بر اساس اندازه بدن تلیسه است (بریکل و همکاران، ۲۰۰۹). اندازه بدن مؤثر از رشد بوده و رشد حیوان عمدتاً تحت تأثیر تغذیه قرار دارد. بلوغ به میزان زیادی تحت تأثیر وزن بدن قرار دارد. هنگامی‌که تلیسه‌ها به بلوغ می‌رسند، بارور شده و قادر به رسیدن به توان تولیدمثلی خود هستند (پری و کاشمان، ۲۰۱۳).

رشد نامناسب در دوره پرورش معمولاً ناشی از عدم مصرف کافی خوراک و یا بیماری است که منجر به تأخیر در اولین تلقیح و اولین زایمان خواهد شد. برای دستیابی به بلوغ به‌موقع و شرایط بدنی مناسب برای تلقیح تلیسه‌های جایگزین، تغذیه آن‌ها در دوره تولد تا زمان تلقیح از اهمیت بالایی برخوردار است. بخصوص بررسی کیفیت آغوز و رابطه بین پروتئین و انرژی موردنیاز برای گوساله جهت دستیابی به رشد در این دوره مطلوب و ارزشمند است (رائوبا و همکاران، ۲۰۱۹). رشد به‌راحتی می‌تواند در مرحله پیش از شیرگیری تحت تأثیر قرار گیرد. تغذیه بهتر گوساله‌ها با جیره‌های شیری پیش از شیرگیری سبب تسریع رشد و دستیابی به بلوغ در سنین پایین‌تر خواهد شد. جهت افزایش بهره‌وری اقتصادی حیاتی است که تلیسه‌ها در یک‌سالگی تلقیح شده و در دوسالگی اولین گوساله خود را زایمان کنند (پری و کاشمان، ۲۰۱۳). از دیگر مواردی که تحت تأثیر رشد قرار دارد، عملکردهای تولیدمثلی تلیسه‌ها (سن اولین تلقیح، نرخ آبستنی، گیرایی و موارد دیگر) است (بریکل و همکاران، ۲۰۰۹).

مروری بر پژوهش‌های انجام‌شده

مصرف مناسب آغوز با کیفیت بالا یکی از مهم‌ترین شیوه‌های مدیریت در تعیین سلامت نرخ رشد مناسب، و زنده‌مانی نوزادان گاوهای شیری پیش از زمان از شیرگیری است (گادن، ۲۰۰۸). مطالعات متعددی، افزایش خطر مرگ‌ومیر در گوساله‌ها با سطوح پایین ایمونوگلوبولین­های خون را گزارش کرده‌اند (دی ول و همکاران، ۲۰۰۶ و ریآ و همکاران، ۱۹۹۶). مزایای بلندمدت انتقال کافی ایمونوگلوبولین­های آغوز در زمان کمی پس از تولد، شامل بالا رفتن نرخ افزایش وزن (دی ول و همکاران، ۲۰۰۶ و برگ و همکاران، ۲۰۰۹)، کاهش مرگ‌ومیر در دوره پس از شیرگیری، افزایش راندمان خوراک، کاهش سن اولین زایش، بهبود تولید شیردهی دوره اول و دوم و سن جوان‌تر برای اولین تلقیح می باشد (فیبر و همکاران، ۲۰۰۵).

در مورد رابطه بین رشد حیوان و نرخ آبستنی اطلاعات زیادی وجود ندارد. در مطالعه بریکل و همکاران (۲۰۰۹) گوساله‌های بزرگ‌تر با نرخ رشد سریع‌تر و غلظت فاکتور رشد شبه انسولین ۱ (IGF-I) بالاتر، سن اولین تلقیح (AFB) و سن اولین زایمان (AFC) کمتری داشتند. همچنین ارتباط مثبت معنی­داری بین افزایش وزن بدن و دور سینه بین ۳۰ تا ۴۵۰ روزگی با تعداد سرویس به ازای آبستنی (C/S) گزارش شده است. این نتیجه‌ها نشان دادند که تلیسه‌هایی با ‌رشد سریع به C/S بیشتری نیاز دارند، این تلیسه‌ها احتمالاً زودتر به بلوغ می‌رسند، زودتر تلقیح شده و درنتیجه در زمان اولین زایمان نسبت به تلیسه‌های با نرخ رشد ضعیف،  جوان تر هستند. برخی نتایج نشان می‌دهد که نرخ رشد مطلوب برای به حداکثر رساندن باروری نباید بیش‌ازحد سریع و نه خیلی کند باشد. به‌طورکلی رشد نامطلوب در طول شش ماه اول زندگي، منجر به سن بالاتر حیوان در زمان تلقیح و زایمان یعنی بیش از ۷۷۵ روزگی می‌شود. تلیسه‌هایی که زیر ۷۷۵ روزگی زایمان کردند میانگین افزایش وزنی معادل ۰/۸ کیلوگرم در روز در مدت ۶ ماه اول زندگی خود داشتند. چنین نرخ رشدی می‌تواند با نظارت بهتر تلیسه‌های در حال رشد در طول دوره پرورش به دست آید (بریکل و همکاران، ۲۰۰۹).

جایگزین‌های شیر اغلب در مرحله رشد پیش از شیرگیری در گوساله‌های شیری استفاده می‌شوند و ترکیب آن‌ها بدون شک بر رشد و توسعه گوساله‌های جوان تأثیرگذار است (مکی، ۲۰۱۵). یک جایگزین شیر غنی از مواد مغذی جهت افزایش نرخ رشد به کار برده می‌شود. فراهم کردن سطوح بالای مواد مغذی در جایگزین شیر برای گوساله ممکن است مانع مصرف کنسانتره شود اما تأثیر مثبتی بر رشد و کاهش سن بلوغ، گیرایی و زایمان دارد. استفاده از جیره‌های شیری و استارتر دانه‌ای جهت دست‌کاری رشد پیش از شیرگیری بسیار مهم است زیرا شرایط مناسبی را برای گوساله فراهم می‌نماید. محصولی بر پایه شیر جهت تأمین پروتئین، چربی و مواد مغذی تا زمانی که گوساله بتواند به میزان کافی از جیره دانه‌ای و یا علوفه‌ای استفاده کند، ضروری است. بهینه کردن رشد پیش از شیرگیری از اهمیت بالایی برخوردار است  زیرا افزایش ‌وزن پایین ممکن بلوغ را به تأخیر انداخته و طول عمر باروری را کاهش میدهد..

ارتباط بین افزایش وزن بدن و زمان بلوغ در بسیاری از گونه‌ها گزارش شده است.  مصرف زیاد انرژی و پروتئین باعث افزایش رشد به همراه دستیابی به بلوغ زودتر در گوساله‌ها و به‌تبع آن کوتاه شدن دوره غیر تولیدی می‌شود (بریتو و همکاران، ۲۰۰۷). چليكـاني و همكـاران (۲۰۰۳) نیز گزارش كردند كه تلیسه‌های شيري تغذیه‌شده بـا جيره­هاي پرانرژي و پروتئين، سریع‌تر به سن بلوغ جنسي می‌رسند.