انتخاب آزاد خوراک
در سیستم تغذیه انتخاب آزاد خوراک به حیوان اجازه داده میشود که خودش غذایش را انتخاب کند که از مزایای این روش این است که، حیوان به صورت انفرادی نیازهایش را برطرف نموده و خستگی دام از مصرف خوراکهای یکنواخت کاهش مییابد در این شرایط مصرف انرژی بهینه می شود (اتوود و همکاران، 2001). هنگامی که به حیوان حق انتخاب بین چند خوراک داده میشود نسبت به زمانی که یک جیره غذایی محدود در اختیار دام قرار میگیرد حیوان بهتر میتواند نیازهای خود را تامین کند تمایل زیادی به سیستم تغذیه انتخاب آزاد وجود دارد زیرا اعتقاد بر این است که حیوان دارای یک سازوکار ذاتی تنظیم مواد مغذی است که آن را قادر به انتخاب یک جیره غذایی متعادل و بهبود استفاده از مواد مغذی کرده و از این رو عملکرد را افزایش میدهد. مصرف خوراک در درجه اول یک رفتار است که تحت تاثیر گرسنگی و سیری قرار دارد. حواس (به عنوان مثال بینایی، لامسه، بویایی و چشایی)، در حضور خوراک تحریک شده و به حیوان اجازه پیشبینی کردن اثرات پس از هضم خوراک را میدهد (فاوردین و همکاران، 1995). این درک لذت بردن، به احساسات خوشایند و یا ناخوشایند برانگیخته شده توسط خوراک مرتبط است (گرووم، 1988). این رفتار میتواند تحت تاثیر ترکیبات ضد تغذیهای که اغلب القاء کننده طعم و بوی ناخوشایند بوده و مهار کننده فرایندهای گوارشی هستند، قرار گیرد (چک و پالو، 1995). با این وجود، اگر خوراک خوش طعم استفاده شود، اثر گذاری عوامل پس از هضم غذا بیشتر خواهد بود.
تفاوت در شرایط فیزیولوژیک حیوان بر مصرف خوراکهایی که از لحاظ مواد مغذی متفاوتند اثر میگذارد (هوتون و همکاران، 2009). حیوانات داخل یک گروه ممکن است به صورت قابل توجهی از نظر اولویتهای مصرف خوراک و مواد مغذی متفاوت باشند (اسکات و پروونزا، 1999)، بنابراین تولید در حیوانات مختلف حتی اگر آنها با جیرههای یکسان تغذیه شوند، متفاوت است. در انتخاب خوراک کیفیت خوراک و در دسترس بودن خوراک اهمیت دارد (پروونزا، 1996). دامها یک جیره متعادل از نظر مواد مغذی را انتخاب میکنند و با تغییر نیازهای خود مواد مغذی متفاوتی را نیز انتخاب میکنند (ویلالبا و پروونزا، b2000).
نتایج پیلا و همکاران (1993) بیان کردند که گوسفندان هنگام تغذیه به روش انتخاب آزاد با مقدار نامحدود کنسانتره تجاری، یونجه و جو دو سر، با وجود تنوع بالا در خوراکهای مصرفی قادر به انتخاب یک جیره غذایی با پروتئین و فیبر ثابت بودند. نتایج کوپر و کیریازاکیس (1993) نشان داد که هنگام تغذیه گوسفند با انتخاب دو خوراک متفاوت در محتوای پروتئین، گوسفند میتواند یک جیره غذایی، که پروتئین مورد نیاز آن را تامین کند را انتخاب کند.. گورگولو و همکاران (1996) گزارش دادند برهها هنگام انتخاب میان خوراکها (جو، کنجاله پنبه دانه، سبوس گندم و کاه یونجه) به شکل موفقیت آمیزی مصرف مواد مغذی خود را تنظیم کرده و عملکرد رشد بهتری به دست آمد.
رفتار مصرف خوراک
رفتار مصرف خوراك توسط حیوان علاوه بر اینکه از ویژگیهاي خوراك نظیر شکل فیزیکی و ترکیبات شیمیایی آن تاثیر میگیرد میتواند متاثر از عوامل محیطی نظیر درجه حرارت محیط بیرون و یا ویژگیهاي فردي حیوان (تحت تاثیر ژنتیک) باشد (فوربس، 2007 ). رفتار مصرف خوراك در دراز مدت تحت تاثیر ذخایر بدنی و احتیاجات حیوان است، اما کنترل کوتاه مدت مصرف خوراك مرتبط با هموستاز و حفظ ثبات شرایط بدن میباشد که میتواند بر انتخاب غذا و نحوه مصرف خوراك موثر باشد (فاوردین و همکاران، 1995). عوامل مرتبط با اجزاي خوراك یا در حقیقت ترکیب شیمیایی خوراك، عمدتاً در کنترل کوتاه مدت مصرف خوراك دخالت دارند. رفتارهاي مصرف انتخابی اجزاي خوراك توسط محققین متعددي بررسی شده است (حسین خانی و همکاران، 2008 ؛ ویتنی و همکاران، 2011 ). فوربس (2007) بیان نمود که حیوانات مزرعهاي خوراك را به گونهاي انتخاب میکنند که به بهترین وجه پاسخگوي احتیاجات آنها باشد. در این بین، نیاز ویژه حیوان به پروتئین میتواند یکی از مهمترین عوامل در انتخاب خوراك به شمار رود. با در نظر داشتن این نکته که قسمت اصلی پروتئین خوراك در بخش کنسانتره و ذرات ریز خوراك متمرکز شده، بنابراین تمایل به مصرف انتخابی اجزاي ریزتر جیره در حیوانات به مراتب بیشتر از سایر بخشهاي خوراك خواهد بود (کوك و همکاران، 2004 ). بر اساس نظر برخی از محققین تمایل حیوان به مصرف اجزاي خاصی از خوراك در جیرههاي کاملا مخلوط، میتواند باعث کاهش ارزش تغذیهاي جیره باقیمانده در جایگاه تغذیه در طول زمان شود. در عین حال و تحت برخی شرایط، انتخاب به نفع بعضی اقلام ریزتر جیره میتواند منجر به اسیدوز شکمبهاي گردد (دورایس و همکاران، 2005).
