مقدمه
دوره ابتدایی پس از تولد بره‌ها و بزغاله‌ها، یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین مراحل در پرورش دام سبک محسوب می‌شود. مراقبت صحیح در این بازه زمانی، نقش تعیین‌کننده‌ای در رشد، بقاء و سلامت حیوان دارد. آسیب‌پذیری نوزادان در روزهای نخست، نیازمند دقت بالا در تغذیه، بهداشت و مدیریت محیط نگهداری است. این مقاله، نکات کلیدی مراقبت از بره‌ها و بزغاله‌ها را از زمان تولد تا مرحله از شیرگیری به‌صورت خلاصه و کاربردی بررسی می‌کند.
1. مراقبت‌های اولیه پس از تولد
پاک‌سازی راه تنفس
در نخستین دقایق پس از تولد، دهان و بینی نوزاد باید از مایعات و ترشحات پاک شود تا تنفس بدون مشکل انجام شود.
خشک کردن بدن
خشک کردن کامل بدن با حوله یا پوشال تمیز، مانع افت دمای بدن و بروز لرزش می‌شود. گرم نگه‌داشتن نوزاد در ساعات ابتدایی حیاتی است.
ضدعفونی ناف
ناف باید با فاصله ۲ تا ۳ سانتی‌متر از بدن بریده و بلافاصله با محلول ید ضدعفونی شود تا از ورود میکروب‌ها جلوگیری شود.
تغذیه با آغوز
نوشیدن آغوز در ۲ تا ۴ ساعت اول، نقش حیاتی در تقویت سیستم ایمنی دارد. آغوز حاوی پادتن‌هایی است که از بروز بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری می‌کند.
2. برنامه تغذیه‌ای تا زمان از شیرگیری
تغذیه منظم با شیر
بره یا بزغاله باید در هفته‌های اول چندین وعده شیر از مادر یا بطری دریافت کند تا رشد مطلوب داشته باشد.
دسترسی به آب
از سن یک تا دو هفتگی، باید آب تازه و تمیز همیشه در دسترس نوزاد باشد.
شروع تغذیه مکمل
از حدود ۱۰ تا ۱۴ روزگی، معرفی تدریجی کنسانتره مخصوص نوزادان دام سبک و علوفه نرم، کمک می‌کند دستگاه گوارش آماده شود.
از شیرگیری تدریجی
از شیرگیری معمولاً در سن ۶۰ تا ۹۰ روزگی انجام می‌شود. بهتر است این روند به تدریج و با کاهش وعده‌های شیردهی همراه باشد تا کمترین استرس وارد شود.
3. شرایط بهینه محل نگهداری نوزادان دام سبک
دمای مناسب محیط
در هفته‌های نخست، دمای محل نگهداری باید بین ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد باشد. استفاده از لامپ گرمایی برای حفظ گرما ضروری است.
بستر خشک و تمیز
محیط نگهداری باید دارای بستر نرم، خشک و عاری از رطوبت باشد. پوشال، کاه یا کلش تمیز برای این منظور مناسب هستند.
تهویه مناسب
هوای تازه باید جریان یابد، اما نباید کوران مستقیم ایجاد شود. تهویه خوب، مانع تجمع گازهای مضر و رشد میکروب‌ها می‌شود.
رعایت تراکم و بهداشت
تراکم بیش از حد باعث استرس و افزایش بیماری‌ها می‌شود. نظافت روزانه و ضدعفونی منظم محیط، بخش مهمی از پیشگیری است.
جمع‌بندی
مراقبت اصولی از بره‌ها و بزغاله‌ها در روزها و هفته‌های نخست، اساس موفقیت در پرورش دام سبک را شکل می‌دهد. از تغذیه با آغوز گرفته تا مدیریت محیطی، هر مرحله تأثیر مستقیمی بر سلامت آینده دام دارد. رعایت نکات ساده اما مهم در این دوران، می‌تواند نرخ زنده‌مانی را افزایش داده و رشد اقتصادی گله را بهبود بخشد.
